庫曼語
库曼语是一种由库曼人和钦察人使用的突厥语族钦察语支语言；其与今日钦察-库曼语群的许多语言很相似。库曼语在许多中世纪文献中保存，如《库曼语手册》；以及一些近代手稿，如本笃会修士Johannes ex Grafing的笔记。[1]它曾是中东欧的有着大量文学遗产的书面语。后来成为金帐汗国通用语。[2]
| 库曼语 | |
|---|---|
| 母语国家和地区 | 匈牙利王国 |
| 区域 | 库曼地区 |
| 族群 | 库曼人 |
| 語言滅亡 | 1770以斯帖·瓦罗 |
| 語系 | |
| 文字 | 拉丁字母 |
| 語言代碼 | |
| ISO 639-3 | qwm |
| Glottolog | 无 |
历史
库曼人是在金帐汗国前分布在东欧草原、黑海北岸的游牧民族。包括克里米亚鞑靼人、卡拉恰伊人、库梅克人和巴尔卡尔人在内的许多突厥民族都是库曼人的后裔。今日，使用这些语言的民族属于钦察-库曼语支，语言和库曼语关系密切。
库曼语在匈牙利王国库曼尼亚地区于17世纪早期变得濒危。一般认为最后一名库曼语母语者是以斯帖·瓦罗，是考尔曹格居民，死于1770年。
库曼-钦察人曾在哈萨克斯坦、俄罗斯、格鲁吉亚、匈牙利、罗马尼亚(如巴萨拉布王朝)、摩尔多瓦、比萨拉比亚和保加利亚的历史上有着重要地位。[3]
语例
《库曼语手册》中一段库曼钦察突厥语主祷文如下：
Atamız kim köktesiñ. Alğışlı bolsun seniñ atıñ, kelsin seniñ xanlığıñ, bolsun seniñ tilemekiñ – neçik kim kökte, alay [da] yerde. Kündeki ötmegimizni bizge bugün bergil. Dağı yazuqlarımıznı bizge boşatqıl – neçik biz boşatırbız bizge yaman etkenlerge. Dağı yekniñ sınamaqına bizni quurmağıl. Basa barça yamandan bizni qutxarğıl. Amen![4]
Atamız ki göktesin. Alkışlı olsun senin adın, gelsin senin hanlığın, olsun senin dilediğin – nice ki gökte, öyle de yerde. Gündelik ekmeğimizi bize bugün ver. Günahlarımızı bağışla – nice ki bağışlarız biz, bize yamanlık edenleri. Ve bizi kötülüğün sınamasından kurtar. Tüm yamandan bizi kurtar. Amin!
参见
参考
- ^ Knauer, Georg Nicholaus. The Earliest Vocabulary of Romani Words (c. 1515) in the Collectanea of Johannes ex Grafing, a student of Johannes Reuchlin and Conrad Celtis. Romani Studies. 2010, 20 (1): 1–15. S2CID 170292032. doi:10.3828/rs.2010.1.
- ^ Turkic written memorials. Old.unesco.kz. [2019-07-27]. （原始内容存档于2018-10-13）.
- ^ Sun, Kevin. Sun Language Theory, Part 2: The Steppes of Tartary (Tatar, Bashkir, Kazakh, Kyrgyz). Medium. 2019-04-07 [2019-09-17]. （原始内容存档于2019-12-14） （英语）.
- ^ Kuun, Géza et al.: Codex cumanicus, Bibliothecae ad templum divi Marci Venetiarum primum ex integro editit prolegomenis notis et compluribus glossariis instruxit comes Géza Kuun, Budapest 1880, XLIX. Archive.org. [2016-08-11].
书目
- Güner, Galip (2013), Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Press, İstanbul.
- Mustafa Argunşah, Galip Güner (2015), Codex Cumanicus, Kesit Yayınları, İstanbul.